tez

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI RESİM-İŞ ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMI DİYARBAKIR VE RİZE İLLERİNDE YAŞAYAN ÇOCUKLARIN - AİLE - KONULU RESİMLERİNİN İNCELENMESİ VE RESMİN AİLE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN GÖZLENMESİ LİSANS TEZİ 322797 ESRA NİŞANCI TRABZON Haziran, 2018

ÖNSÖZ

Çocuk resimlerinin yorumlanması; her şeklin, rengin, figürün, boyutun bir anlamı olduğu ve bunu geliştirdikçe çocuk zihnine yolculuk etme şansı yakalana bilinir. Aile içinde yaşanan durumlar çocuğun bilinçaltında bir yer tutmaktadır buda çocuğun resimlerin de ister istemez fark edilmektedir. Kültür farkları aile yaşantıları çocuk üzerinde büyük etkendir. Genetiklikte olduğu kadar aile içindeki tutum ve davranışlar çocuk gelişimini etkileyen faktörlerdir. Çocuğu anlamanın yolu ona fark etmekten geçer. Çocuğun her çizimi aslında bir iletişimdir. Bu iletişimde önemli bulguları anlamak için çocuk resimleri üzerinde incelemeyi ele almış bulunmaktayım.

Bu araştırmanın gerçekleştirilmesinde birçok değerli kişinin katkısı bulunmaktadır. Öncelikle araştırmanın her aşamasında bana yol gösteren, desteğini ve yardımını hiçbir zaman esirgemeyen tez danışmanım Sayın Yrd. Doç. Dr. Abdullah AYAYDIN’ a sonsuz teşekkür ederim.

Ayrıca, tez süresince Diyarbakır kültürünü tanıtan Arkeolog Ahmet GÜNEŞ ‘e çocuklara resim çizdirirken yardımcı olan ailelere, aile konulu resim çizen tüm çocuklara teşekkür ediyorum.

Haziran 2018 Esra NİŞANCI

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ............................................................................................................................ IV

İÇİNDEKİLER............................................................................................................... V

ÖZET................................................................................................................................ IX

ABSTRACT.................................................................................................................... X

TABLOLAR LİSTESİ................................................................................................... XI

KISALTMALAR LİSTESİ...................................................................................... XVIII

GİRİŞ............................................................................................................................... 1-7

BİRİNCİ BÖLÜM

1.ARAŞTIRMA İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER................................................. 8-11

1.1. Problem Durumu.................................................................................................... 8

1.1.1. Problem Cümlesi........................................................................................... 8

1.1.2. Alt problemler............................................................................................... 9

1.2. Araştırmanın Amacı................................................................................................ 9

1.3. Araştırmanın Önemi............................................................................................... 9

1.4. Araştırmanın Sayıtlıları........................................................................................... 10

1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları........................................................................................ 11

1.6. Tanımlar……………………………………………………………………….10-11

İKİNCİ BÖLÜM

2.LİTERATÜR İNCELEMESİ.................................................................................. 12-23

2.1. Yetenek nedir....................................................................................................... 12

2.1.1. Bazı yeteneklerin sıralanışı............................................................................ 12

2.1.1.1 Başkalarını anlayabilme................................................................... 12

2.1.1.2 El parmak becerileri......................................................................... 12

2.1.1.3 Göz el işbirliği.................................................................................. 12

2.2. Görsel zekâ –zekâ ................................................................................................. 12

2.2.2. Zekâ üç kuram şeklinde sıfatlandırılır........................................................... 13

2.2.2.1 Tek etmen kuramı............................................................................. 13

2.2.2.2 Çift etmen kuramı ............................................................................ 13

2.2.2.3 Çok etmen kuramı............................................................................. 13

2.3 Genetik.................................................................................................................... 13

2.4 Anne –Baba tutumları ve çocuk yetiştirme etkileri................................................. 14

2.4.1 Anne –Baba tutumları beş farklı şekilde ele alınır................................ 14

2.4.1.1 Aşırı baskıcı otoriter tutum........................................................ 14

2.4.1.2 Aşırı hoşgörülü tutum................................................................ 14

2.4.1.3 Dengesiz ve kararsız tutum....................................................... 15

2.4.1.4 Aşırı koruyucu tutum................................................................ 15

2.4.1.5 Güven verici ve hoşgörülü tutum.............................................. 15

2.5 Anne –Baba çocuklarına karşı tavırlarını etkileyen faktörler................................... 16

2.6. Çocuk resimlerinde gelişim aşamaları .................................................................... 17

2.6.1 Karalama evresi(2-4 yaş)..................................................................... 17

2.6.2 Şematik öncesi evre (4-7 yaş).............................................................. 17

2.6.3 Şematik evre (7-9 yaş)......................................................................... 17

2.6.4 Gerçekçilik dönemi (9-12 yaş)............................................................. 17

2.6.5 Görünürde doğalcılık yöntemi (12-14 yaş).......................................... 18

2.7 Bir iletişim aracı olarak resim .................................................................................. 18

2.8 Çocuk resimlerinde çizgiler ve kompozisyon........................................................... 18

2.9 İnsan organlarının çizimi çocuk üzerinde etkisi........................................................ 19

2.10 Çocuk resimlerinin incelenmesinin kısa bir tarihçesi....................................…19-20

2.11 Anne –Babanın rolü…………………………………………………………...20-21

2.12 Çocuk resimlerinde kısaca anlatılmak istenen bilgiler............................................ 21

2.12.1 Ev..................................................................................................... 21

2.12.2 Ağaç................................................................................................. 21

2.12.3 Realizm............................................................................................. 21

2.12.4 Simetri -Tekrar.................................................................................. 21

2.12.5 Orantı............................................................................................... 21

2.12.6 Simetrik ........................................................................................... 21

2.12.7 İçerik................................................................................................ 22

2.13 Diyarbakır kültürü ve aile yapısı.......................................................................... 22

2.14 Rize kültürü ve aile yapısı................................................................................... 22

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

3.YÖNTEM................................................................................................................... 23-40

3.1. Araştırma modeli.................................................................................................... 23

3.2. Evren...................................................................................................................... 23

3.3. Örneklem …………………………………………………………………… 23-25

3.4. Veri toplama araçları............................................................................................... 25

3.5. Verilerin Toplanması............................................................................................... 25

3.5.1. Resim Çizimlerinde Elde Edilen Verilerin Toplanması...................... 26

3.6. Verilerin Çözümlenmesi......................................................................................... 26

3.6.1. Resim Çizimlerinde Elde Edilen Verilerin Çözümlenmesi........................... 26

3.7 GÖRSELLERİN İNCELENMESİ………………………………………….....27-40

DÖRDÜNCÜBÖLÜM

4. BULGULAR VE TARTIŞMA............................................................................. 41

4.1. Nicel Verilere İlişkin Bulgular ve Tartışma............................................................ 41

SONUÇ VE ÖNERİLER............................................................................................... 42

YARARLANILAN KAYNAKLAR…………………………………………………43-44

EKLER............................................................................................................................ 45

ÖZGEÇMİŞ..................................................................................................................... 46

ÖZET

DİYARBAKIR VE RİZE İLLERİNDE YAŞAYAN ÇOCUKLARIN

– AİLE - KONULU RESİMLERİNİN İNCELENMESİ VE RESMİN AİLE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN GÖZLENMESİ

Hayatı oluşturan bireyler topluluğuna aile denir. Çekirdek aileyi oluşturan kişiler anne baba ve çocuklardır. Çocuklar aileden etkilenmektedir. Genlerinden yeteneklerine çoğu şeyi aileden alır. Aile çocuğun bir parçası haline gelmiştir. Bu parça ki çocuğun kalbini oluşturur. Ne kadar sevgi verilirse o denli güzel çiçek açar, ne kadar yanlış davranılırsa o denli çiçek açamadan solar. Hayat onu neye sürüklerse o yöne doğru hareket eder.

Çocukların iç dünyalarını anlamak amacıyla ‘aile’ konulu resim çizdirdim. Ve bunları inceleyerek ailenin çocuk üzerindeki etkisi tanıtmış oldum. Çocuk resimleri sıradan gibi görünse de Kerschensteiner den Lowenfeld ‘e kadar hatta günümüzde devam eden araştırmalarda çocuk resimlerinin aslında bir anlam içerdiği saptanmıştır. Şöyle bir örnekle açıklamak gerekirse evin çatısındaki bacadan çıkan duman sağ tarafa gidiyorsa mutlu aileyi yansıtır, eğer sol tarafa gidiyorsa aile içinde bir sıkıntıların olduğunu yansıtır.

Hayatta çocuğa uzatılan el karşılıksız kalmaz. İster o eli almasını isteyin beraber yürüyün, ister o eli vermesini isteyin bırakıp gidin. Elbet çocuğa uzatılan bir ek olur, o el iyi ya da kötü olduğu başka birinin eliyse elbette bilinmez. Çocuklara iyi eli uzatmak için o eli ailelerin vermesi gerekmektedir ama doğru bir şekilde…

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo Nr. Tablonun Adı Sayfa Nr.

1 ÖEÖ’nün Diyarbakır ili Cinsiyetlerine Göre Yüzde (%) ve Frekans (f) Dağılımları 65

2 ÖEÖ’nün Rize ili Cinsiyetlerine Göre Yüzde (%) ve Frekans (f) Dağılımları 65

3 ÖEÖ’nün Diyarbakır ve Rize illeri Cinsiyetlerine Göre Yüzde (%) ve Frekans (f) Dağılımları 65

KISALTMALAR LİSTESİ

BEP : Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı

Ed. : Editör

F : Frekans

GSD : Görsel Sanatlar Dersi

KERS : Kerschensteiner

GİRİŞ

Bir çocuk düşünün olması gerektiği gibi çalışkan, yetenekli, saygılı muhteşem üçlüyü oluşturmuş bir şekilde. Bir çocuk düşünün çalışkan ve yetenekli ama saygılı değil. Ve bir çocuk daha düşünün çalışkanda değil yeteneği keşfedilmemiş saygılı hiç değil. Bir çocuk düşündük de neye göre düşündük. Neye göre şekil aldıklarını da bir düşünün…

Çocukların şekillenmesinde aileler önemli bir faktördür. Yani belli bir otoriteye sahip çok başarılı ailenin evladı her zaman başarılıdır yâda cahil diye tabir ettiğimiz ailelerin çocukları başarısızdır kuralına hayır! Ne çok otoriterlik nede çok ilgisizlik veya ilgi doğrudur. Doğru olan bir çocuğun gerçekte olmak istediğine hayallerine ulaşmasına el uzatmaktır. Her çocukta keşfedilmeye hazır bir yetenek vardır. Resim sanatçıları halk arasında önemsiz diye nitelendirilir hâlbuki dünyayı değiştiren bu güzel insanlarıdır. Sanata ne kadar önem verilirse etrafımız o derece güzelleşir. Güzellik, estetik sadece iki çizim değildir. Gözümüzün gördüğü, kulaklarımızın işittiği, dokunarak hissettiklerimiz, koklayarak eskilere döndüğümüz o hazlardır, duygulardır. Çocukların o haz duygusunu ortaya çıkarmakta en önemli faktör bizim yanımızda olan her akşam gittiğimiz o evimizdeki insanlardır. Yani aile.

Aile bir çocuğun kimliğidir. Kimlikte anne adı, baba adı, doğum yeri, fotoğraf, TC… Küçük kimliğimiz de bile en önemli faktörü aile olarak görüyorsa biz ailenin önemini fark etmemiz gerekiyor. Dış hatlar TC kimlikte sağlandı. Lakin iç hatlar yani çocukların iç dünyası onu da çizimlerle hayalindeki aile tablosuyla anlaya biliriz. Bir çocuğun ailesini nasıl gördüğü yaptığı resmi iyi yorumlayan bir eğitimci fark edebilir. Çocuklara çizdirdiğim aile resimleriyle iyi kötü yanlarıyla ben buradayım, bana bu oluyor diye çocuk ses çıkarmadan, işaret etmeden, yaralarını göstermeden resim diliyle bağırıyor. Bunu duymak için içgüdünün ve resim dilinin anlaşılması gerekiyor

Bir çocuğu yetişkin oluncaya kadar şekillendiren kişi ailedir. Bazı durumlarda istisnalar olsa bile. Çocukların aile içindeki öfkeyi, şiddeti, tacizi, sevgiyi, mutluluğu, sorumluluğu, savaşı, barışı görsel bir dille ister istemez ifade ettirir.

Rengârenk renkler, çizimler, karalamalar, işte bunlar resimlerle şekillenen çocuklar.

BİRİNCİ BÖLÜM

1.ARAŞTIRMA İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER

1.1. Problem Durumu

İki farklı yörenin yaşantılarına göre; çocukların aile konulu resimlerde etkileri. Aile durumlarında çocuğun yaşamı, duruşu karakterinin oluşturmaktadır. Sanatın diliyle aile yaşamları ele alınmaktadır. Çocuğun gelişmesinde aile faktörünün çok büyük etkisinin olduğu kanıtlanmış bir gerçektir.

Anne karında duyduğu sesler ilk aile fertlerinin sesleridir. Doğarız ailemiz yanımızda olur. Seçme seçilme şansımız olmadan bir aile içinde oluruz. Genlerimiz damarlarımızdan akan kan aile faktörlerinden gelir o halde bizi şekillendiren ailedir. Ailenin yoğurduğu bu hamur çocuğu oluşturur. Çocuğa nasıl bir şekil verirse öyle şekillenip kalıplaşır. Resim dili o hamurun sanatını anlamamızı sağlıyor.

Resim diliyle iki farklı kültürde yoğrulmuş hamuru gözlemlemek için yola çıktım. Rize ve Diyarbakır çocuklarına “aile “ konulu başlığı ela alarak resim çizdirdim.

Diyarbakır bir mahalle sokağında çocuklara resimler çizdirdim. Ve küçük hediyelerle ödüllendirdim. Rize’de ise hem aile içinde hem de mahalle çocuklarına resimler çizdirdim. Bu resimleri incelemeye aldım. Çocukların aile içindeki tutumları, davranışları, yaşantılarını gözlemledim.

Çocuğun en büyük etkeni aile sevgisinin gücünün büyük bir parçası olduğunun kanıtıdır. Çocuğu iyi kötü bir birey yapan aile faktöründen geçmektedir. Bu ailenin mesleği yaşantısı değil karakteri ve duruşuyla sağlanır.

1.1.1. Problem Cümlesi

Farklı iki kültürde aile faktörünün resimlere etkisi nedir.

1.1.2. Alt problemler

1. Otoriter ailelerde çocuğun durumu

2. Serbest sorumsuz ailelerde çocuğun durumu

3. Kültüre göre çocuğun durumu

4. Ailenin eğitim durumuna göre çocuğun durumu

5. Dağınık ailelerde çocuğun durumu

1.2. Araştırmanın Amacı

Aile bizim hayat standartlarımızı etkilemektedir. Bizim şekillenmemize yardımcı olur. Güçlü olmadığımız takdirde istediğimiz şekilde rüzgâra kapılmamıza vesile olur. Bazı durumlarda çocuk savunmasız kalır buda demek oluyor ki bir ailenin toprağa gömmeden çocuğu öldürebilir. Bu öldürmek psikolojik ve fiziksel istismarla sağlatılmaktadır. Bunu anlamanın bir yolu da çocuk görsellerinin incelenmesidir. İyi gözlemci bunu fark edebilir ve buna dur diyebilir. Çocuğu yeniden doğan güneş gibi güzel bir başlangıca ulaştırabilir. Öğretmen her yeni doğmasını sağladığı güneş kadar değerli ve güçlü kalır. İyi ve güçlü bir insan olarak.

1.3. Araştırmanın Önemi

Her ne kadar aile çocuğu şekillendiren bir kalıba sokarsa soksun görsel dille bunu gözlemciye fark ettirir. İyi bir gözlemci öğretmen çocuğun istemediği bir kalıpsa bunu fark eder ve bu kalıpları kırıp hayalindeki şeklini vermesine yol gösterir. Bu yolda bir gelecek vardır, ona aittir. Dünyayı değiştiren evrenin gidişatını değiştirir. Tıpkı bir tohumla ağaç oluşur, onun polenlerinin taşınmasıyla bir orman oluşur, ormanların oluşmasıyla yağmur oluşur yağmurla beraber temiz sular meydana gelir. Ve gidişat sistemli ve ayrıntılı olarak devam eder. Çocuk bir tohumsa hangi yetenek sahip olursa olsun, hangi ağaç olursa olsun, ne kadar ona uygun ortamda sağlam ekersek bu döngü o kadar güçlü ve kalıcı olur.

1.4. Araştırmanın Sayıtlıları

1. Diyarbakır’daki çocukların sınırlı süreye oranla iyi bir sonuçla aile konulu resim çizdiler ve boyadılar. Bazı çimlerde birbirlerinden etkilendikleri görünmektedir. Amacına uygun olan resimler onaylanmıştır. İncelemeye alınmışıdır.

2. Rize’deki çocukların aile konusuna uygun resimler çizdirilmiştir.

3. Aile konulu resimlerin kıyaslamalı bir biçimde koyuya uygun bir şekilde değerlendirilecektir.

1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları

1. Araştırma 2017-2018 eğitim öğretim yılları arasında sınırlıdır.

2. Araştırma Rize –Diyarbakır illeri arasında sınırlıdır

3. Araştırma Diyarbakır’da rasgele seçilen bir mahalle sokağındaki çocuklardan seçilmiştir

4. Araştırma Rize de bir sokakta ve kendi yeğenlerimden seçilmiş çocuklara resim çizdirilmiştir.

1.6. Tanımlar

Eğitim: Eğitim yeni kuşakların toplumun yaşayışında yerini almak için hazırlanırken, gereken bilgi, beceri ve anlayışlar elde etmelerine ve kişiliklerini geliştirmelerine yardım etme etkinliği olarak tanımlanmanın yanı sıra önceden saptanmış amaçlara göre insanların davranışlarında belli gelişmeler sağlamaya yarayan planlı etkinlikler dizgesidir (Oğuzkan, 1974: 61-62).

Sanat Eğitimi: Sanat eğitimi, bireyin duygu, düşünce ve izlenimlerini anlatabilmede yeteneklerini ve yaratıcı gücünü estetik düzeye ulaştırmak amacı ile yapılan tüm eğitim çabalarıdır (Türkdoğan, 1984: 2).

Görsel Sanatlar eğitimi: Desen, resim, heykel, seramik vb. alanların, öğrencinin eğitimi içerisinde gerek amaç (iyi nitelikli görsel sanatlar çalışmasının oluşturulması) gerekse aracı (görsel sanatlar uygulamaları ile bireyin gelişim alanlarına hizmet edilmesi) olarak kullanılması yolu ile verilen bir eğitim şeklidir (San, 1997; Özsoy, 2003)

Resim: Varlıkların, doğa görünüşlerinin kalem, fırça ve boya gibi araçlarla bez, kâğıt vb. üzerinde yapılan biçimi.

Görsel dil: İşaret dili, vücut dili, resimsel diller veya görsel iletişim araçları (ör enstantane fotoğraf) gibi sözlü olmayan dillerdir.

Figür: Varlıkların resimde yer alan görüntüsü ya da yontuda biçimi. Eş anlamlısı: beti

Renk: Işığın, kendi öz yapısına ya da cisimlerden yansımasına bağlı olarak gözde oluşturduğu duyum.

Aile: aralarında evlilik ve kan bağı bulunan, koca, karı, çocuklar, kardeşler vb.nin oluşturduğu, toplum içindeki en küçük bütün.

İKİNCİ BÖLÜM

2.LİTERATÜR İNCELEMESİ

2.1. Yetenek Nedir

Bireyin kendine has bir şeyi anlama ve yapabilme gücüdür. Doğuştan gelen bir kapasite olaraktan tanımlana bilinir. Pedagojik açıdan tarifi yapıldığından da dışardan gelen etkiyi alabilme gücü denilebilir. Yetenek bireyin gelecekte ezbere dayalı neler yapacağını değil eğitim aracılığıyla doğuştan veya güçlü bir çabayla neler kazanabileceği gösterir. Kendine has bir güçtür.

2.1.1 Bazı yeteneklerin sıralanışı

2.1.1.1 Başkalarını anlayabilme:

İletişim sırasında karşındaki insanın ne düşündüğünü neler hissettiğini anlayabilme gücü olarak tanımlanan yeteneğe empati de denile bilinir.

2.1.1.2 El parmak becerileri:

Elleri ve parmakları ustalıkla kullanabilme de özel bir yetenek olup kuyumculuk, cerrahlık ve ince ayrıntılı resim yapan ressamlar gibi alanlarda gerekli bir özelliktir.

2.1.1.3 Göz el işbirliği:

Düz bir çizgi çizebilme, bir hedefi uzaktan vurabilme gibi becerilerde ifadesini bulan yetenektir. (YILMAZ. 2006)

2.2 Görsel Zekâ –Zekâ

Resimler, imgeler ,şekiller ve çizgilerle düşünebilme, üç boyutlu nesneleri algıya bilme ve muhakeme etme yeteneğidir.(GARDNER. 1993.21)

2.2.1 Zekâ

A: Bergson ‘a göre alet yapma ve kullanma yetisi

B: Terman ‘a göre soyut düşünebilme gücü

C: Stern ‘e göre karşılaşılan yeni durumlara uyabilme gücü

2.2.2 Zekâ üç kuram şeklinde sınıflandırılmıştır:

2.2.2.1 Tek etmen kuramı:

Bu kuram genel bir kuram olup her zekâ türünde başarılı olabileceğini savunur. Örneğin bir derste başarılı olabilen diğer tüm derslerde başarılı olabilir.

2.2.2.2 Çift etmen kuramı:

Bu kuram genel yetenek ve özel yetenek olarak ikiye ayrılır. Genel yetenek herkeste belli bir düzeyde zekâ olduğunu savunur ve buna ek olarak özel yetenek bu zekâlardan birinin daha baskın olduğunu savunur. Örneğin çok iyi görsel hafızası olan ve resim çizen birinin görsel zekâsı ağır basmaktadır bu da özel yetenek olmaktadır.

2.2.2.3 Çok etmen kuramı:

Soyut zekâ ve sosyal zekâ olarak değerlendirilmektedir. El becerileri iyi olan ve alet yapımında yetenekli olan kişilerin somut zekâsı gelişmişken insan ilişkilerinde iyi olan bireylerin sosyal zekâsı gelişmiştir.

2.3 Genetik

Sağlıklı çocukların büyümesinden bu yana anne baba ve geçmişlerinin soyuna dayanan genetik özellikleridir. Göz rengimizden duruşumuza, davranışlarımızdan mimiklerimize kadar aile yapımızın izleri görülmektedir. Çizimlerimizden görsel zekâmıza kadar uzanan bu evre bizi yeni nesillere kadar taşımamızı sağlıyor. Bu katlanarak ve etkilenerek farklılıklar göstermektedir.

2.4 Anne –Baba Tutumları ve Çocuk Yetiştirme Etkileri

Aile çocukların ve yetişkinlerin birbirini etkileyerek sürekli etkisinde bulundukları bir birimdir.(ONUR,1986 S.9)

İnsan yaşamı boyunca, doğumdan başlayan bu süreç ilk gelişim yıllarından ömrünün sonuna kadar etkisini sürdüren bir kurum olarak aile, fizyolojik olduğu kadar ekonomik ve toplumsal yönleriyle de, kişi üzerindeki ruhsal gelişimi, oluşumu ve davranışları açısından biçimlendirilip yönlendirilir.(YAVUZEL 1993 S125)

2.4.1 Anne –Baba tutumları beş farklı şekilde ele alınmıştır:

2.4.1.1 Aşırı baskıcı otoriter tutum:

Çocuğun üstünde aile tarafından bir hâkimiyet sağlanmıştır. Çocuk bir kukla olarak yaşamaktadır. Kuklaların ipleri anne ve babaının elindedir. Çocuk kendi düşüncelerin hayallerini yansıtamamaktadır. Anne baba kuklanın iplerini nasıl yönlendirirse çocuk o şekilde hareket edecektir. Lakin kuklanın ipleri koparılmak istense de kendi ayaklarının üzerinde durana kadar bu devam edecektir. Kendi hayal gücü ve yeteneği giderek yok olacaktır çünkü başkaları tarafından yönlendirilmeye alışmış olacaktır.

2.4.1.2 Aşırı hoş görülü tutum:

Çocuk aileyi bir oyuncak misali görür nasıl hareket etmesini isterse ona göre aileyi pervane gibi döndürür. Ailenin iyi niyetini hâkimiyet olarak ele alır. Kısa bir hikâyeyle açıklamak gerekirse:

Bir gün her istediğini yaptıran bir çocuk varmış ailesi hayır dediği vakit ağlarmış yerden yere yatarmış elinde sonunda istediğini yaptırırmış. Bir gün evlerinin önünde çocuk arkadaşıyla konuşuyormuş konuşma şu şekildedir:

Arkadaşı: ailem her istediğimi yapmıyor bana izin vermiyor ya senin ki?

Çocuk gülüyor ve bana da bazı şeylerde izin vermiyorlar ama ağlayarak her şeyi hallediyorum demiş bundan da anlaşılacağı gibi çocuklar aptal değildir tam tersi abdaldır yüzden çocukların mücadele yetisini oluşmasını ağlayarak değil hak ederek kazanmasını sağlama gerektiğini öğretmeliyiz.

2.4.1.3 Dengesiz ve kararsız tutum:

Anne baba ilişkilerinde artan azalan trajedi olaylar çocuğu olumsuz etkilemektedir. Çocuk hangisinin doğru ya da yanlış olduğunu anlayamaz durumdadır. Bu tür olayların çocuklar üzerinde etkisi tırnak yeme, içine kapanıklık gibi durumlara rastlanır.

2.4.1.4 Aşırı koruyucu tutum:

Tamamen düzen çocuğun etrafındadır. Ağaca çıkma düşersin, onu yapma bunu yapma incilisin küçük şeylerde bile çocuk üzerinde bir koruma içgüdüsü vardır.

Çocuk kısıtlanmalar içindedir. Sonradan sosyal ortamlara alışmakta zorlanacaktır.

Kendini yetersiz hissetmesi kaçınılmazdır. Şöyle bir hikâyeyle anlatmak gerekirse:

Bir yaban atı yakalamış bir çiftçi onu sağlam bir kazığa bağlamış. At aylardır ipten kurtulmaya çalışmış başaramamış. Yıllar geçtikçe buna alışmaya başlamış. Mücadele etmemeye başlamış. Ama yıllar geçen ip sağlam durur mu kopmak üzereymiş bir küçük mücadele etse zaten iplerden kurtulurmuş.ve o mücadele hiç olmamış .

2.4.1.5 Güven verici ve hoş görülü tutum:

Bu tutum idealdir. Çocuk ne çok boğulmakta ne de çok serbest bırakılmaktadır. Belli sınırlar dışında çocuk kendi yaşantısını hayalleri doğrultusunda hareket etmektedir. Aile çocuğu bir birey olarak görür ve fikirlerini ifade etmesine izin verir. Çocuğun önemli bir birey olduğunu hissettirir. Bu gibi çocukların başarılı olma olasılıkları çok yüksektir ve istedikleri hayallerine ulaşırlar. Yetenekleri, zekâsı, hayalleri doğrultusunda mücadele edip iyi bir insan olurlar.

2.5 Anne –Baba Çocuklarına Karşı Tavırlarını Etkileyen Faktörler

· Anne babanın zihninde nasıl bir çocuk istedikleri konusundan daha doğumdan önce hayali bir çocuk kavramı oluşur. Dünyaya gelen çocuk anne babanın beklentilerine uyan olmadığı takdirde oluşan kırıklık sonucu anne babanın reddetme tavrı gelişir.

· Toplumun kültürel değerleri, çocuklarını yetiştirmek üzere anne babaların tutumlarını etkiler.

· Çocukların sayısı ve cinsiyeti ve kişilik özelliklerinden memnun olan anne ve babalar memnun olmayanlara oranla daha uygun tavırlara sahiptirler.(YAVUZEL 1993)

Bunların dışında anne, babaların kendi çocukluk yıllarındaki deneyimleri bu devirdeki tutumlarda rol alabilir. Çocukluk yıllarında kendi anne babalarıyla sağlıklı bir etkileşim kurmayan yeterli sevgi görmemiş bir babayla, genç kızlık yıllarında aşırı baskı altında büyümüş bir annenin tutumları bu kötü deneyimler nedeniyle çocuk üzerinde olumsuz etkenler oluşabilir.

2.6 Çocuk Resimlerinin Gelişim Aşamaları

2.6.1 Karalama evresi (2-4 yaş)

Çocuğun el becerileri gelişmediğinden kalemi avuç içine alıp tutar ve gelişi güzel karalamalar yapar. Bu çizim kâğıttan taşabilir, düzensiz dairelerden oluşabilir ve sonuna doğru daireyi bulma yoluna gidecektir.

2.6.2 Şema öncesi dönem (4-7 yaş)

Çocuk daireyi keşfeder ve figüranlarda daireyi çokça kullanır. Genel olarak etrafında aile olduğu için insan çizmeye meyillidir. Baş, göz, vücut, eller, ayaklar daire şeklindedir. Bazen ağız bile daire şeklinde olabilir. Kollar, bacaklar ve burun bir çizgiden oluşur. Daha sonraları gördüklerini resmetmeye başlar. Bunlar ev, güneş, bulut… Bu dönemde saydamlığı yavaş yavaş kullanmaya başlamıştır. Evin içindeki eşyaların gözükmesi gibidir. Erkekler daha çok araba resimleri çizmeye meyillidir. Çocuk bu dönemde renklendirmeye geçmiştir. Evrenin sonuna doğru daha fazla etrafında gördüğü şeyleri resmetmeye başlamıştır.

2.6.3 Şematik dönem(7-9 yaş)

Bu dönemde figürler daha gerçeğe yakındır. Eller, kollar, boyun, baş, saçlar daha belirgindir ve gerçeğe olabildiğince yakındır. Cinsiyet ayrımını keşfetmiştir ve ona göre figürlere giysiler giydirilmiştir. Çocuk mekân çizgisini keşfetmiştir. Ve mekân çizgisinin üstüne tüm çizeceği figürleri yakın boyutlarda ve aynı yerde çizer. Uzaklık yakınlık ilişkisini kuramamıştır. Resim gök çizgisi ve mekân çizgisi adı altında yeryüzünü ve gökyüzünü ayırmıştır.

2.6.4 Gerçeklik dönemi (9-12 yaş)

Çocuk toplumun bir üyesidir. Birey olduğunu fark eder. Çocuk resimlerinde hayal gücünü katmaya başlamıştır. Resmi tamamen doldurmaktadır. Yaratıcılık ön plandadır.

2.6.5 Görünürde doğalcılık dönemi (12-14 yaş)

Perspektif, derinlik, oran orantı bu dönemde görülmeye başlar. Çocuğun gözlemleme yeteneği gelişmiştir ve resimlerinde bunu yansıtır. Olabildiğince çevresindeki her şeyi ayrıntılı bir şekilde çizmeye başlamıştır.

2.7 Bir İletişim Aracı Olarak Resim

Doğuştan gelen içgüdü, çocukluktan bu yana insanların kendini ifade etme, duyularını gösterme, iletişim kurma ihtiyaçlarına sahiptir. Konuşamayan bebekler kendini ifade etmek için etrafındaki gördüklerini resmetmeye çalışırlar tabi bizim gördüğümüz bir karalamadan ibarettir. Küçük yaşlarda çizmeye başlar ve gelişim aşaması başlamış olur. Görsel bir dille iletişim kurmayı başarmışlardır. Yeteneklerine, yaşantılarına, zihinsel yapılarına, özel olmasına, çevresine, ailesine göre resimlerinde değişiklikler gözlemlenir. Bu gözlemler çocuğun psikolojik olarak zihninde yarattığı yaşanmışlıklardan oluşmaktadır. Çocuk çizdiği resimlerde çizim, renk, şekil, figür olmaksızın bunu yansıtmıştır. Örnek olarak babasından şiddet gören bir çocuk aile resminde babasının kollarını ve ağzını çizmez. Çocuğa bunun nedenini sorduğumuzda, anneme ve bize vurmaması için ve küfür etmemesi için demiştir.

Çocuklar yaratıcı çalışma için özel bir uyarıya gereksinim duymaz. Her çocuk herhangi bir engelleme olmaksızın, kendisinde var olan derin yaratıcılık dürtülerini kullanabilir.(YAVUZEL s13)

2.8 Çocuk Resimlerinde Çizgiler ve Kompozisyon

Özgüveni düşük çocuklar genellikle kâğıdın büyüklüklerine bakılmaksızın kâğıdın küçük bir kısmında resmini yapar. Çocuklar görselleriyle konuşur. Resimlerle her zaman iletişim halindedirler. Arkadaşında beğendiği bir ağacı hemen kendinde çizmek ister. Çocuğun etrafında olup bitenin resim yoluyla anlaşılabileceğini bize sunar. Saldırgan, içten güçsüz olan ama bunu belli etmemeye çalışan çocuklar insan figüründe büyüklük ve kaslı çizimler yapar. Bu çizimin onu daha güçlü ve yenilmeyen olduklarını göstermek içindir. Çocuklar resimlerde odak noktalarını abartılı çiziyorsa içten içe orda bir sorun olduğunu belirtmektedir. Şöyle ki büyük baş çizen çocuklarda okul derslerinde geri olduğunu ve kafasının büyük olursa daha zeki olabileceğini düşünür.

2.9 İnsan Organlarının Çizimi Çocuk Üzerinde Etkisi

Büyük dikkat çeken dişler: Çocuklarda saldırganlık mevcuttur.

Burunun çizilmemesi: Solunum üçlüğü çeken çocuklarda görülür.

Ağız çizilmemesi: Düzgün konuşamayan veya kekeleme sorunu yaşayan çocuklarda görülür.

Büyük ayak: Kendine olan güveni yansıtmaktadır.

Kulak çizilmemesi: İşitme zorluğu çekmekte olan çocuğu yansıtır.

Cinsel organ: Saldırganlık ve aile içinde çıplak olan kişilerin olmasıdır.

Çizilmeyen eller: Güvensizliği, yardıma ihtiyacın duyulması, güçsüzlüğü temsil eder.

Çizilmeyen ayak veya bacaklar: Güç ve kuvvetin azlığını belirtir.

Çizilmeyen ağız: İletişimsizliği ifade eder.

2.10 Çocuk Resimlerinin İncelenmesinin Kısa Bir Tarihçesi

Çocuk sanatına olan ilginin 1885-1920 yılları arasında oldukça fazladır. Bu dönemde birçok değişik ülkede –kendiliğinden çizilmiş olan-çocuk resimlerini biriktirme, onları betimleme ve sınıflandırma çabaları görülmüştür. Önceleri birçok araştırmacı tarafından çocuk resminin onun zihnindeki imajın kopyası olduğu görüşü savunuluyor, bu nedenle de çocuk resmi çocuğun duygu ve düşüncelerinin bir penceresi olarak kabul ediliyordu. Bu dönemde çok fazla çocuk resimleri üzerinde araştırma yapılmış, resimler çizilen sosyal-kültürel yapısına göre de sınıflandırılmıştır.

Çocuk resimleriyle ilgili önemli görüşlerin başında gelişim aşamalarına gör çocuk resmini sınıflandıran görüşler gelir. Beklide çocuk resmiyle ilgili yapılan ilk araştırmaların elde etmiş olduğu en büyük başarı, çocuk resminin gelişim aşamalarını temel olarak sınıflandırma girişidir. Çocuk resimlerinde bu gelişim aşamalarını tanımlama konusunda özellikle Kerschensteiner ,Rouma ve Luquet ‘nin önemli katkıları olmuştur .Kers. (1995) Almanya’daki okul çocuklarının binlerce resmi üzerinde yaptığı inceleme sonunda yakarıda göz önünde bulundurarak üç temel kategoriye ulaşmıştır. Bunlar şematik resim; görsel görünüşe göre çizilen resimde üç boyutlu mekânı temsil eden resimlerdir.

Rauma (1913)okul çocuklarının resimlerini zaman içinde incelemiş ve insan figürünün resmedilmesinde birbirinden farklı 10 evre belirtmiştir.

Beklide bu ilk sınıflandırmaların en önemlisi Loquet (1913-1927)tarafından yapılmıştır. Loquet ‘nin 5 gelişim evresinden oluşan sınıflandırmanın önemi, kısmen birleştirici bir kuramı içermesinden, kısmen de Piaget ‘nin daha sonraki çalışmalarını etkilemesidir.

Piaget ‘e göre uzmanlara göre resmi çizen çocuk herhangi bir objenin tanına bilir veya gerçekçi bir temsili oluşturmaya çalışıyordu. Resim gelişim evresinin sıralanışı, hem düzeleme ve grafik becerilerdeki gelişme evrelerini hem de çocuğun gerçekçilikle ilgili niyetlerindeki gelişme evrelerini dikkate alıyordu.

Çocuk resimlerinde konu edilen bir diğeride V.Lowenfeld ‘dir. Sanat yoluyla kendini ifade etmesinin, sağlıklı bir duygusal gelişme açısından önemli olduğuna inanıyordu.(1939)

1940 ‘tan sonra çocuk resmine karşı yen bir ilgi doğmaya başladı bu ilgi çocukların, resimlerine duygularına ve güdülerini yansıttıkları ar sayımdan kaynaklanmaktedır.1950 ‘li yıllarda testlere olan ilginin artmasına paralele olarak çocuğun çiziminin onun zihinsel ve duygusal durumuyla ne ölçüde ilişki olduğunu araştırmaya başladı.

Çizimler, bilişsel sürçlerin bir ürünü olarak bilgi –işleme temelinde deneysel yöntemlerle incelenebilmiştir. (Tarihçe YAVUZEL s.22-23 )

2.11 Anne Babanın Rolü

Çocuk gelişiminde yaratıcılık ön plandadır. Her çocukta kendine özgü yetenek olduğu gibi yaratıcılıkta vardır. Bu yaratıcılığı keşfetmek aile bireylerinin bağlıdır. Çocuğu ne belli bir kalıba sokmalı nede çok fazla serbest bırakmalıdır. Resmin önemini yitirmesini engellemeliyiz. Tıpkı bir fidan gibi düşünülmelidir.

Bir elma fidanı belli iklime, toprağa yer şekline ve bir süre içinde yetiştiğini biliriz. Elmadan armut beklemek ananas beklemek bir çilek gibi küçük olmasını sağlayamayız. Bir elmadan bir karpuz büyüklüğünde olmasını bekleyemeyiz. Çok sulayalım budayalım, çok verimli toprağa ekelim her koşulun en iyisini sağlayalım, o elma yine elma olarak kalır, daha da aşırısını yaparsak ağacımız kuruyacaktır.

Çocukların yeteneklerine, zekâsına ve hayal gücüne bağlı olarak yetiştirilmesi gerekmektedir. Yetersiz olduğunu hissettiğiniz zaman tecrübeli insanlardan yardım alınmalıdır. Kitaplardan, öğretmenlerden bilgili insanlardan faydalanmakta yarar vardır. Çocuklar yeni neslin geleceğidir. Nasıl bir gelecek istiyorsak nesli o şekilde yetiştirmek gerekmektedir.

Aile çocukların düşüncelerini geliştirebilir veya köreltebilir. Çocukları bir birey olarak görmek gerekmektedir. Çocuklar önemsendikçe güçlü olurlar. Yanlış yaptıkları takdirde bağırmak ve dövmek yerine onları uyarmalı yanlış olmasının sebebini sabırla söylemeliyiz. Kısa eğlenceli ceza ödül gibi uygulamalar yapılmalıdır. Çocuklar hata yaptıkça olgunlaşır doğruları görür. Hiç araba görmeyen birine arabayı tarif et özelliklerini say diyemeyiz gördükçe bilgi edindikçe arabayı tanır.

Değer çok güzel kavramdır değerin üstüne toz toprak atarsan çürüyüp gider lakin onu koruyup kollarsan el üstünde tutarsan ışıldar.

2.12 Çocuk Çizimlerinde Kısa Anlatılmak İstenen Bilgiler

2.12.1: Ev: Yaşamı boyunca bir ev ortamında hayatı geçmektedir. Buda onu duygusal olarak bağımlı ve güvenilir bir yer olarak hissetmesini sağlar. Ev figürlerinde saydamlığa rastlanmaktadır. Duvarın içinden evin içi gözükmektedir. Yâda evin dış hatları kapısı penceresi çatısı çizilebilir. Ev çocuğun hayatında büyük bir yer tutmaktadır.

2.12.2: Ağaç :İlklerde ağaç sade düz olarak çizilirken sonradan ağacın dallarını meyvelerini yapraklarını resmetmeye başlarlar. Ağacın büyüklüğü kâğıdı doldurmak amacıyla da çizile bilinir.

2.12.3: Realizm :Yaş ilerledikçe gerçeği daha ayrıntılı yansıtma merakı doğmaktadır. Bu da çocuğu gerçekçiliğe itmektedir. Realizm çocukta bir tutku oldukça önemsiz ayrıntıları dahi çizmeye başlar.

2.12.4 : Simetri , Tekrar : Şekiller renklerden daha önemli hale gelecektir. Bu yüzden çocuk bir dönem titizlik oluşturmak için aynı düzlemde birbirine benzeyen şekiller çizmeye başlar. Birbirini takip eden bulutlar, ağaçlara sık sık rastlanır.

2.12.5 : Orantı : Çocuk resimlerinde natürmort çizimlerinde meyvelerin oranları dikkate alınırken ,manzarada uzaklık yakınlık ilişkisi dikkate alınmaz .eve yakın insan boyları, büyük çiçekler ,uzaktaki figürlerin büyük oluşu gözlemlenir. Orantıyı 12 yaşlarından sonra öğrenmeye başlarlar.

2.12.6: Simgelik: Çocuklar çizimlerde belli ölçüde ve şekilde çizmeye odaklanmıştır. Çizimlerde hep benzerlik görünür. Bu özellik insan figürü ve hayvan figürünün birbirine benzemesini sağlar. Şekillerin ayrımını tam yansıtamıyordur.

2.12.7 : İçerik: Çocuklar çizimlerinde daha çok etrafındakilerini resmetmeye başlarlar. Daha sonra bu gelişerek hayal güçlerini yansıtmaya başlamışlardır.

2.13 Diyarbakır Kültürü ve Aile Yapısı

Eski zamanlarda erken yaşta evlilik ve çok evlilik gözükmekteydi. Aile ve çocuklar hep bir aradaydı. 10 üstü çocuk sahibi olmak normal karşılanıyordu. Kız çocukları 13 yaşlarında evlendiriliyordu. Erken yaşta bahçe işlerine atılıyordu.Sonra insanlar geliştikçe tek eşliliğe geçiş yapıldı. Çocukların sonradan okuma yaşı geliştikçe bunlar kalktı. Bunun yerini standartlara uygun aile özellikleri taşıyor. Aile içinde bir bağlılık söz konusudur. Şehir hayatına geçişler sıklaşmıştır.

Lakin Diyarbakır 15 Temmuz olayından sonra çocukların üzerinde ister istemez etkileri gözükmektedir. Şehrin yarısı yıkıktır ve kapatılmıştır. Okula giderken bile hep bir teftiş içindedirler. Hayatlarının etraflarında silahlar, tanklar, askerler, terörler rastlanmaktadır. Çocuklar askerleri çok sevmektedir. Çocuklar bunca olaylara karşısında çok güçlüdürler.

2.14Rize Kültürü ve Aile Yapısı

Eski zamanlarda köylerde, bahçe işlerinde olan aileler zaman geçtikçe şehirlere göç edilmiştir. Çocuklar ailelerine düşkündürler. Evin genelde ayakta tutan anne karakteridir. Anne ev hanımı hem çiftçi her şekilde evi ayakta durmak için mücadele eder. Baba karakteri daha sinirlidir ve sevgisini belli etmez. Babalar genellikle yurt dışında uzun yıllar çalıştıklarından sonradan geldiklerinde aile ortamına alışmakta zorluk çeker. Anne karakteri zor durularda evin tüm yükünü üstlense de erkek çocuklarına karşı daha fazla ilgi ve serbestlik verilir buna karşı kız çocuklarına çok fazla baskı altında bulundurur.

Bunun yanında çok iyi aile ortamı olan ailelerde bulunmaktadır. Bunlar okuyan ya da okumayan aile olarak değil kendini gelişirmiş huzurlu bir aile olarak tarif edebiliriz.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

3.YÖNTEM

Bu bölümde, sırasıyla araştırmanın modeli, evren ve örneklem, veri toplama araçları, verilerin toplanması ve verilerin çözümlenmesine ilişkin bilgilere yer verilmiştir.

3.1. Araştırma Modeli

Çocukların görsel sanatlar yetenekleriyle aile içindeki durumlarını gözlemlemek amacıyla ‘aile resmi ‘konu altında çizimler yaptırdım.

Rize ve Diyarbakır illerinin çocuklarını tercih ettim iki farklı kültürün birleşimiyle sanat alanındaki önemi anlaşılmasını sağlamak istedim.

3.2. Evren

Aile resmi konusu altında Diyarbakır’da geziye gittiğim zaman bir ara mahalle sokağında 7-14 yaş aralığında çocuklara resimler çizdirdim. İncelemek amaçlı değerlendirmeye aldım. Değerlendirmelerin sonucu daha iyi olması için kendi yeğenlerime resim çizdirdim ve aile ortamını bildiğimden daha iyi incelemeye alabilecektim. Ek olarak Rize deki mahalle çocuklara resim çizdirdim ve değerlendirmeye aldım. Hiçbir kuruluşa bağlı kalmadım. Çocukların istekleri doğrultusunda kendi hür iradeleriyle resim yapmalarını sağladım. Sokakta resim çizdirdiğimden boyaları ve kâğıtları ben temin ettim. Yardımlarından dolayı çocuklara küçük hediyeler verdim.

3.3. Örneklem

Diyarbakır-Rize illeri arasında belli ölçüde benzerlikler ve farklılıklar vardır. Çocuk gelişiminde yaşantılara, bu yaşantılar başlığında 7-14 yaş aralığında çocuk resimlerinde aile önemi ve yeri konulu çalışma yapmış bulunmaktayım.

Tablo 1: ÖEÖ’nün Diyarbakır Cinsiyetlerine Göre Yüzde (%) ve Frekans (f) Dağılımları

Cinsiyet

N

%

Kız

4

57.14

Erkek

3

42.85

Toplam

7

100

Araştırmanın örneklemi, Diyarbakır’da 4’ü (%57.14) kız, 3’ü (%42.85) erkek olmak üzere toplam 7 çocuk oluşmaktadır. Cinsiyet değişkeni kapsamında, araştırma evrenine yönelik bir genelleme yapılacak olursa, çoğunluğunun kız çocuklardan oluştuğu söylenebilir.

Tablo :2 ÖEÖ’nün Rize Cinsiyetlerine Göre Yüzde (%) ve Frekans (f) Dağılımları

Cinsiyet

N

%

Kız

4

57.14

Erkek

3

42.85

Toplam

7

100

Araştırmanın örneklemi, Rize, 4 ’ü (%57.14) kız, 3’ü (%42.85) erkek olmak üzere toplam 7 çocuk oluşmaktadır. Cinsiyet değişkeni kapsamında, araştırma evrenine yönelik bir genelleme yapılacak olursa, çoğunluğunun kız çocuklardan oluştuğu söylenebilir.

Tablo 3: ÖEÖ’nün Diyarbakır –Rize Cinsiyetlerine Göre Yüzde (%) ve Frekans (f) Dağılımları

Cinsiyet

N

%

Kız

8

57.14

Erkek

6

42.85

Toplam

14

100

Araştırmanın örneklemi, toplam Diyarbakır ve Rize, 8’i (%57.14) kız, 6’sı (%42.85) erkek olmak üzere toplam 14 çocuk oluşmaktadır. Cinsiyet değişkeni kapsamında, araştırma evrenine yönelik bir genelleme yapılacak olursa, çoğunluğunun kız çocuklardan oluştuğu söylenebilir.

3.4. Veri Toplama Araçları

KTÜ Kütüphanesinde rehberlik bölümünde aile konusu içinde 8 tane tez okundu.

Görsel Sanatlar bölümü resim incelenmesi konusu içinde 5 tez incelendi

Diyarbakır’da çocuk resimlerinin yapılma aşamasında incelenmesi sırasında çocuklara sorular yönlendirildi.

Rize’de çocuk resimlerinin yapılma aşamasında incelenmesi sırasında çocuklara sorular yönlendirildi.

Çocuk aileleriyle görüşüldü.

Diyarbakır kültürü hakkında yetkili kişilerden bilgiler alındı.

3.5. Verilerin Toplanması

Resmi bir belge bulunmamaktadır.

3.5.1. Resim Çizimlerinden Elde Edilen Verilerin Toplanması

Diyarbakır ve Rize illerine ayrı günlerde gidilerek sokakta aile konulu resimler çizdirilmiştir. Bazı aile fertlerinden yardım alınmıştır. 20 ye yakın resim incelemeleri bulunmaktadır bunlardan 7 Diyarbakır 7 Rize olmak üzere geçerlidir ve incelenmiştir.

3.5.2. Resim Çizimlerinden Elde Edilen Verilerin Çözümlenmesi

7-14 yaş aralığında Diyarbakır sokaklarında gönüllü çocuklar seçildi. Boya kâğıt kalemlerim hazırlıklıydı ve çizdirmeye başladım. Gönüllü katılımcılara hediyeler verdim. Aynı şekilde Rize ilinde de yaptım ve ek olarak kendi yeğenlerime aile konulu resim çizdirdim.

Ad: Emirhan Cinsiyet: Erkek

Yaş: 13 Yaşadığı yer: Diyarbakır

Sol tarafta duran güneş ailede annenin baskın olduğunu göstermektedir. Bulutlar ve güneş aynı renkleri oluşmaktadır. Gökyüzü bulutlarla kaplıdır, bu oranın iklimini temsil etmektedir. Büyükten küçüğe doğru sıralı dağlar yeşil renktedir.

Sağ tarafta kırmızı şeritli mavi bir büyük kutu durmaktadır. Kırmızı şeridi o kutuyu ön planda tutmaktadır. Önündeki arabaya bakılırsa bu araba garajını temsil edebilir. Arabaya olan tutkunluğu ve onu koruma isteği bir çatı altında tutmayı ön görmüş olabilir. Aile olarak üç insan figürü vardır ve çöp adam şeklinde özenilmeden çizilmiştir. Figürler nerdeyse hiç dikkat çekmeyecek gibidir. Sol tarafta resmin 4 /1 oluşturan bir ev durmaktadır. Bacasındaki duman sağa doğru gitmektedir. Aile içinde huzurun temsilidir.

Arabada, güneşte göz ve ağzın olması hayal gücünün kuvvetli oluşunu gösteriyor. Arabada önden gözüken dört tekerlek iki şeyi ifade ettiğini düşünüyorum. Birincisi arka tekerlekler önünde gözüktüğündür. İki ön tekerlekken iki arka tekerlektir yani saydamlık kullanılmıştır. Bir ikincisi ise oralarda askerlerin koruması altında oluşları tankların çocuklar üzerindeki etkisi onların tekerleklerinin gösterişi çocuğun bilinçaltına işlemesi ve onu ister istemez hayalindeki arabada çizmesidir. Bilinçaltı yanılması olabilir.

Ad: Mervan Cinsiyet: Erkek

Yaş: 12 Yaşadığı yer: Diyarbakır

Güneş sol tarafta ışığını yansıtmaktadır. Güneş tam olarak doğmamıştır. Gökyüzünde bulutlar ve kuşlar bulunmaktadır. Güneşin gülen bir yüzü vardır. Gökyüzünde bir karmaşa vardır.

Sol tarafta ev durmaktadır. Evin bacasından çıkan duman mutlu bir aile ortamının olduğunu göstermektedir. Baca eve oranla oldukça büyüktür. Çocuğun ailesine olan sevgisi bağlılığını temsil eder. Kapı ve pencereler ev duvarına bitişik haldedir. Ev çocuk için bir güven merkezidir. Sağdaki ağaç kendini yansıtmaktadır. Babasına düşkünlüğü vardır ve öz güvenli bir çocuktur.

İnsan figürleri üçü çöp adam şeklindedir biri daha ayrıntılı olarak çizilmiştir. Evin baskın karakteri baba olarak gözükür. Figürler güler yüzlüdür ama baştan ikinci figür ağzı diğerlerine oranla daha büyüktür evde çok konuşan birini temsil edebilir.

Ad: Serhat Cinsiyet: Erkek

Yaş:14 Yaşadığı yer: Diyarbakır

Güneş sol tarafta ışığını yansıtmaktadır. Gökyüzünün büyük bir kısmını bulutlar oluşturmaktadır. Gökyüzünü ve yeryüzünü ayıran sıralı dağlar vardır. Dağlar bir yansıma şeklindedir. Dağların zirvelerinde kahvelikler vardır. Dağların alt kısmında kuşlar bulunmaktadır.

Sol tarafta bir ev vardır evin ampulü güneşe benzemektedir. Dünyayı aydınlatan güneş evin içini aydınlatan ampulü temsil ediyor. Burada saydamlık vardır. Saydamlığı sadece pencereden gözüken ampul olarak görmesi evin huzurlu oluşunu gösterir. Evin önünde iki meyve ağacı vardır meyveler ayrıntılı şekilde çizilmiştir. Meyveli ağaç huzurlu bir yuvadır. İki figür bulunmaktadır ve figürler kollarını açmıştır. Bedenleri başlarına oranla daha büyüktür.

Mekân çizgisi bulunmamaktır. Sağ tarafta akan bir nehir vardı. Arka tarafta tank olduğunu düşündüğüm bir araç vardır. Şehir içinde olaylar çocuğun bilinçaltına işlemiştir.

Ad: Ecrin Cinsiyet: Kız

Yaş: 8 Yaşadığı yer: Diyarbakır

Sol taraftan güneş ışınlarını yansıtıyor. Annesine bağlı bir çocuktur. Evin baskın karakteri annedir. Gökyüzünün hâkimiyeti bulutlardır.

Zemin çizgisi gökyüzüne yakındır ve onu bir dünya olarak ele almıştır. Dünyanın sadece üst kısmını ele almıştır. İçini boyamamış ve sadece daire olarak çizerek dünya demiştir. Figürleri ayırt etmek için renkleri ve saçlarının şekillerini ayrı çizmiştir. Figürler dünyanın üzerine tam basmamaktadır. Figürlerin altında figürlere uygun bir renklerde karalamalar vardır. Dünyanın içi boştur.

Figürlerin bedenleri kalınken kolları tek çizgiden oluşmaktadır. Boyunları yoktur bu da hemen sinirlenen bir çocuğu belirttiriyor. Cinsiyet ayrımlarını fark etmemizi sağlamak için kız figürleri uzun saçlıdır. Figürler güler yüzlüdür gözleri noktadan oluşmaktadır.

Ad: Esra Cinsiyet: Kız

Yaş: 8 Yaşadığı yer: Diyarbakır

Güneş sol taraftadır ve bir kısmı gözükmektedir. Bulutlar küçüktür ve mavi renge boyanmıştır. Bulutlar bir kalıbı anımsatmaktadır.

Evin figürlerden büyük olduğunu belirtmek amacıyla uzun ve sadece kenarları boyanmıştır. İki penceresi ve bir kapısı vardır. Evin çatısındaki bacadan duman çıkmaktadır ve bu huzurlu bir aile ortamının olduğunu belirtir. İnsan figürlerinde kadınlar daha geniştir demek oluyor ki kadın karakterleri daha baskındır. Kadın figürlerinde gözlerinden saçına, kirpiklerinden ellerine, giysilerinden ayaklarına daha ayrıntılı olarak çizilmiştir. Erkek figürleri ise daha sade çöp adam şeklindedir. Ev ortamında kadın karakterinin daha baskın olduğunu anlamış oluyoruz. Kadın figürleri ev içinde daha vakit geçirmektedir çünkü eve daha yakın olarak çizilmiştir.

Mekân çizgisi yoktur. Figürler ve ev kâğıdın başlangıç noktasından başlamıştır. Buda şematik dönemin özelliğini taşımaktadır.

Ad: Gamze Cinsiyet: kız

Yaş: 10 Yaşadığı yer: Diyarbakır

Güneş sol tarafta ve bir kısmı gözükmektedir. Gökyüzü hâkimiyeti bulutlardadır. Bulutların dış çizgisi mavi kalemle çizilse de gökyüzünde renk kullanılmamıştır. Bulutlarda bir tekrar vardır.

Sol tarafta evin sadece dış hatları çizilmiştir. Farklı olarak evin giriş kısmı ve yolu çizilmesi dikkate değerdir. Zemin çizgisi kullanılmamakla beraber kâğıdın alt kısmı zemin olarak tercih edilmiştir.

Resim beş figürden oluşmaktadır. Figürler çöp adam şeklindedir. Başları yuvarlaktır Gözleri noktadan oluşur burunları yoktur ve güler yüz şeklinde tek çizgiden ağızları vardır. Cinsiyet ayrımını belirtmek için üç figüre saç eklenmiştir. Figürlerin boynu yoktur buda çocuğun biraz asabi olduğunu belirtir. Resmin çoğu yeri boş bırakılmıştır. Kadın erkek figürü arasında dikkate değer bir baskınlık gözükmemektedir.

Ad: Leman Cinsiyet: kız

Yaş:7 Yaşadığı yer: Diyarbakır

Resim kâğıdını dik bir şekilde kullanmıştır. Figürlerin kâğıda göre oranından anlaşılacağı gibi biraz içine kapanık ve öz güveni eksik bir çocuktur. Hep ön planda olmak istiyor fakat cesaret edemiyor.

Aile konulu çalışmada yedi tane çöp adam vardır ve hepsi birbirine benzemektir. Daha cinsiyet ayrımı ve ayrıntılı çizmeyi keşfedemedi buda şematik öncesi dönemin özelliğini taşımaktadır. Yedi figürün altında altı çiçek bulunmaktadır. Figürlerin elleri ayakları açık şeklindedir. Zemin çizgisi olmadığından gökteymiş gibi durmaktadır. Resimde ekşit çiçeğin bulunması her çiçeği sevdiği aile ferdine vermiş olmasıdır bu yüzden kendi haricinde her figürün altında çiçek vardır. Bide bu yönden bakarsak ailede tek erkek figürü babadır. Baba figürü haricinde tümü kadındır buda her kadın bir çiçeği temsil etmektedir.

Güneş sol taraftadır ve sarı renktedir. Bulutlarla insanlar aynı renktedir. Gökyüzüne bakıp, bulutlardan şekiller figürler hayal etmeyi seven bir çocuk olduğumu gösterir. Kâğıdın büyük bir kısmı boştur daha doluluk boşluğu keşfetmemiştir.

Ad: Hatice Nur Cinsiyet: Kız

Yaş: 9 Yaşadığı yer: Rize

Sol taraftaki güneş tam olarak doğmamıştır. Sol taraftaki güneş ev içinde anne karakterinin daha baskın olduğunu gösterir. Çatısı yeşil turuncu kalemle dış hatları çizilen ev sarı renklidir. Evin bacası yoktur. Ev içinde bir sorun olabilir. Sol tarafta köpek kulübesi ve köpek vardır ve köpek zincirlidir. Köpek insan figürlerine benzer bir özellik taşımaktadır. Köpeğin zincirli olması saldırgan veya çok havlayan bir köpek olduğunu belirtir. Köpeğin uçuyormuş gibi gözükmesi çok hareketli bir yapıya sahip olduğunu gösterir. Ağaç figürü kendi karakterini yaşamını sergilemektedir. Kökleri gövdesi aynı olan ağacın üst kısmı siyahtır. Çocuk biraz sevgi görmek istemektedir.

Figürlerin gözleri, elleri, boyunları ve güler yüz şeklindeki ağızları daire şeklindeki başı tasvir etmektedir. Cinsiyet ayrımı için saç tercih edilmiştir. Figürlerin kolları açık şekildedir. Kendini en sevdiği renk olan pembe elbiseli çizmiştir. Diğer aile fertlerini çizmemesi kardeşler arasında bir kıskançlık olduğunu gösterir. Zemin çizgisi yoktur ve figürlerin ayakları gözükmemektedir.

Gökyüzünde arı, kuş ve kelebek bulunmaktadır. Buda doğa içinde yaşadığını ve doğayı sevdiğini gösterir. Evde bacanın olmaması, zincirli bir köpeğin ön planda tutulması aile içinde bir sorunların, tartışmaların olduğunu gösterir.

Ad: Esma Nur Cinsiyet: Kız

Yaş: 13 Yaşadığı yer: Rize

İki dağın arasında bir güneş vardır. Güneş tam doğmak ya da batmak üzeredir. Dağların eteklerini kar kaplamaktadır. Güneşin şeklinden anlaşılabileceği gibi evin baskın karakteri yoktur. Bunun yerine anne baba eşit düzeyde saygınlık kazanmıştır. Gökyüzü masmavidir. Sakinliğin belirtisidir. Zemin çizgisi bulunmamaktadır. Ev iki pencere bir kapıdan oluşmaktadır. Bacadan sağa doğru duman çıkması mutlu bir aile ortamının olduğunu gösterir.

Anne babasına eşit düzeyde sevgisi vardır lakin babasının yanında kendini çizmesi babasına bağlılığını göstermektedir. Figürler ayrıntılıdır ve yüzler gülüyor şeklindedir. Babanın çalışma ortamında oluğunu belirtmek için takım elbise girdirmiştir. Babası memur ya da bu tür işlerde çalışıyordur. Evin yükü babadadır ve ev hesapları baba tarafından ödenmektedir. Bunun anlaşılmasının nedeni baba figürünün gömleğinin cebi bulunmasıdır. Figürlerin ayaklarının yönü ev tarafındadır. Bu da ailenin tek birlikte olduğu ortam ev olduğunu gösterir. Dışarda pek vakit geçirmeyen ailedir.

Gökyüzünde kuşlar uçmaktadır. Sağ taraftaki çam ağacı kendisini yansıtır. Güçlü ve ağacın kökü olması aile içindeki huzuru belirtir. Çam ağacı yaz kış yaprakarını dökmemesi güçlü bir aile ortamının ve aileye karşı üçlü bir sevgisinin olduğunu gösterir. Ağacın dalları olması anneye düşkünlüğünü gösterir.

Ad: Yavuz Cinsiyet: Erkek

Yaş:9 Yaşadığı yer: Rize

Kâğıdın ortasında bir dünya çizmiştir. Yeşil renk kara; mavi renk denizi belirtir. Tüm aile ve çocuklar bir dünya etrafında toplanmıştır. Bütün figürlerin kolları açıktır ve birbirlerinin ellerini tutmaktadır.

İnsan figürleri çöp adam şeklindedir. Birbirlerinden farklı olduğunu göstermek için saç şekilleri farklı olarak belirtmiştir. Dünya renkli olduğu halde figürler renksizdir. Biraz özensiz çizgilerden oluşmaktadır. Figürler arasında benzerlikler vardır boy farkları görünüşleri bakımından fazla bir fark yoktur.

Kâğıdın ortasında kullanılan büyük dünya kâğıdı tam kullanması öz güvenli ve cesaretli bir çocuk olduğunu gösterir. Figürlerde boyun olması sakinliği belirtir. Aile konulu resimde kendi ailesi yerine tüm aileleri ele almıştır.

Ad: Furkan Cinsiyet: Erkek

Yaş:12 Yaşadığı yer: Rize

Sol tarafta güneş olması ailede anne karakterinin baskın olduğunu gösterir. Gökyüzü hâkimiyeti mavi buluttadır. Sol taraftaki ağaç kendi karakterini yansıtır. Zemin çizgisi yoktur. Ağacı evden uzak ve iki çiçek arasında çizmiştir.

Bu bir koruma korunma içgüdüsünü yansıtır. İki kız iki erkek bir çöp adam şeklinde aile çizmiştir. Kızların farklılığını belirtmek amacıyla saç çizmiştir. Arkada ilk çizdiği büyük figürü silmiştir. Bu figür uzakta olan birini temsil etmektedir. Silinen figürde saç olmaması erkeği yansıtır. Büyük ihtimalle beş kişilik aile tablosunda uzakta olan babasını ilk çizmiştir sonra vazgeçip silmiştir. Baba karakteri baskındır fakat bütün aileyi ağacı çiçek etrafına aldığından anlaşılacağı gibi uzakta olan babası geldiğinde bir takım huzursuzlukların olduğunu gösterir. Çatıdaki pencere hayal gücünün kuvvetli olduğunu gösterir. Genel olarak bacadan sağa doğru duman çıkması ve ailelerin ellerinin birbirini tutması mutlu bir aile olduğunu gösterir. Bazı durumlarda mutsuz olası belirtmek için bacadan çıkan duman kesik kesik olduğunun kanıtıdır.

Silinmiş figürün kolları olmaması şiddete maili olduğunu gösterir. Bacadan kesik kesik çıkan duman baba figürünün silinmesi kendini ailesini çiçek içine alması ailesini sevdiğini fakat bazı durumlarda çocuğun çok huzursuz olduğunu gösterir.

Ad: Zeynep Cinsiyet: Kız

Yaş:7 Yaşadığı yer: Rize

İnsan ve çevresi hakkında belli fikirleri olmaya başlar. Belli bir şekil doğrultusunda resim yorumlar.

İnsan figürü:

Baş ağız vücuttan ibaret olmadığını anlar ve boyun saç ağız, giysi, burun farklı olarak ele alır. Eller ve ayaklar çizilmeye başlamıştır. Vücut yapıları görünüşleri bakımından insan figürüne daha çok benzemeye başlar. Sevdiği figürü daha ön planda tutmak için daha uzun çizmiştir. Ağaç ve evin oranına göre insan figürü olması gerekeninden çok daha büyüktür.

Mekân şeması:

Ağaç, ev ve insan birlikte ilişki kurmayı düşünmemiştir. Her şey toprağın üzerindedir.(Base-Line) adı verilen sembolü kullanmaya başlar. Kâğıdın alt tarafı yer çizgisi olarak düşünmüştür ve tüm nesneler ona göre yerleştirmiştir. Gökyüzü için ayrı bir yatay çizgi çizilmiştir. Hava diye çocuk algılanır. Kavram forum ilişkilerini yavaşça çözmeye başlamıştır. Yer ve gök arasında bağlantı kurmayı başarmıştır.

Ad: Hanife Esma Cinsiyet: Kız

Yaş: 10 Yaşadığı yer: Rize

Resimde ev bulunmamaktadır. Zemin çizgisi yoktur. Resimde kendi ailesini çizmiştir. Resimde figürler arasında bir kopukluk vardır. Annesini kendine daha yakın çizmesi annesine bağlılığını gösterir.

Anne baba kendisini birbirine bağlı ve ellerinde kalp koyması birbirine olan sevgisini gösterir. Fakat asıl sıkıntı bunu özel olarak yapması birbirleri arasında bir kopukluk olduğunu anlatmış oluyor. Olmak istediği aile resmini çizmiştir. Diğer iki figür aileden biraz uzaktadır bu ailesine düşkün olduğunu ve en çok ailesi resmeden kızı sevmesini istemesinden kaynaklanmaktadır.

Figürler çöp adam şeklindedir. Her figürde saç vardır. Başlar daire şeklinde burun yoktur gözler nokta şeklindedir ve gülen tek çizgi halindeki ağızdan oluşmaktadır. Kendini ve annesini daha süslü ve özenli çizmiştir.

Ad: Adem Cinsiyet: Erkek

Yaş:14 Yaşadığı yer: Rize

Aile içinde tüm yaşayan canlıları ele almıştır. Çizdiği hayvanlardan ve geniş bahçeden anlaşılacağı gibi köyde yaşamaktadır. Sol taraftaki kümesteki ördeğin tek olması yalnızlığı ifade emektedir. Onun yanındaki kazlar hayvanları sevdiğini gösterir. Fakat kazların arasındaki mesafeye bakılırsa aynı yerde birbirlerinden ayrı şekilde yaşadığını gösterir.

Köpeğe ayrı olarak ev yapmıştır yemini suyunu koymuştur. Köpek küçük ve zayıftır yavru bir köpek beslediğini belirtmiştir. Köpeğin havada gibi olması hareketli olduğunu gösterir. Her hayvanda bir ev varken kendi evini çizmemiştir. Daha çok dışarda vakit geçirmeyi sevdiğini belirtmiş olmaktadır. Anne baba figürü oldukça uzak ve ortalarında birbirine verdikleri bir kalp var aile içinde anne babanın birbirini sevmesini istediklerini gösterir. Abisini telefonda ve üzgün bir biçimde resmediyor. Abisi hep telefonla uğraşan biri olduğunu ve bundan rahatsızlık duyduğunu, abisiyle vakit geçirmek istediğini gösterir. Kız kardeşi tek başına ip atlamaktadır. En öne kız kardeşini resmetmesi kardeşini çok sevdiğini gösterir.

Kendisini nişan tahtasına silahla hedef vuran biri olarak gösteriyor. Lakin nişan tahtası bir insanı andırmaktadır. Aile dağınık şeklindedir. Sanki nişan tahtasına tam hedeften vurulunca aile bir araya gelecekmiş gibi hissediyor. Aileyi bir araya getirecek olan bir kahraman gibi görüyor kendini. Yanındaki tabure ise yorgun olduğunu gösteriyor.

DÖRDÜNCÜBÖLÜM

4. BULGULAR VE TARTIŞMA

Nitel veri sonuçlarına göre elde edilen bulgular ve tartışmalara yer verilmiştir. Nicel araştırma tekniğine göre alt problemlerin çözümlenmesi yapılmış ve çözümlemelere dayalı bulgulara ve yorumlara yer verilmiştir. Araştırmada 7-14 yaş çocukların aile resmi konulu resimleri incelenmiş ve ilişkin tutumları sosyal, zihinsel, bilişsel, psikomotor(devinimsel) ve duygusal boyutlarına göre çeşitli değişkenler açısından incelenmiştir. Nicel verilere destek sağlamak amacı ile yapılan mülakatlar ise nitel araştırma tekniğine göre betimsel analiz edilmiştir. Araştırma bulguları resimler çocuğun özellikleri ve resimlerinin yorumlanışı olacak halinde istatistiksel olarak ortaya konulmuştur.

4.1. Nicel Verilere İlişkin Bulgular ve Tartışma

Bu bölümünde çocuk resimlerinin aile üzerindeki etkisi, demografik özelliklere göre değişimi incelenmiştir. Bu inceleme dâhilinde çocukların, aile yaşantısına yönelik tutumlarının, cinsiyetlerine, öğrenim durumuna, yaşına, yaşadığı yere, kültürüne sosyal yaşantısına, zihinsel, bilişsel, psikomotor ve duygusal alanda farklılaşma durumlarına bakılmıştır.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Aile konulu resim çalışmaları incelenmiştir. Her çocukta farklı kültürden, aileden, yaşantıdan, yaştan kaynaklanan benzersiz bulgular bulunmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar çocuğun aile konulu resmi altında çocuk ile ilgili kısa bilgi ve resmin yorumları ve incelemeleri bulunmaktadır.

Aile yaşantısı çocuğun üzerinde fark ettirmeyecek kadar büyük iz taşımaktadır. Çocuğun her çizdiği çizgiden, boyadığı renkten, figürlerden, ev yapısından, güneş çizişine vb. bunların hepsi çocuğun özeliklerini yansıtmaktadır. Bunlar ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.

Çocukların iyi bir gelecek elde etmeleri için ve hayallerinin peşinden sağlam adımlar atmaları için, hayat mücadelesinde aile doğru bir şekilde çocuklara yol göstermelidir.

KAYNAKLAR

Resimleriyle Çocuk (Haluk YAVUZEL 1992)

(YILMAZ 2006)

(GARDNER 1993 :21)

(ONUR ,1986 S9)

Çoklu çocuklarla ilgili kurumların incelenmesi ve bu kurumlarda verilen psiko-sosyal hizmetlerin değerlendirilmesi (Engin KÜÇÜKÖNEZ 2004) LİSANS TEZİ

7-9 yaş grubu çocukların genel yetenek ve dil bilgilerini ilk anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (H.Nesrin DEMİR 2006) LİSANS TEZİ

İlköğretim 7 ve 8 sınıf öğrencilerinde gözlenen zorba davranışlarının aile sorunlarına göre incelenmesi (Mücella SARITAŞ 2006)LİSANS TEZİ

İlköğretimde sanat eğitimi ve çocuğun plastik gelişim aşamaları

(Kenan DEMİR )LİSANS TEZİ

Buluğ çağı öğrencilerinin mantık ve duygu boyutunda resimsel ifadelerin incelenmesi

(Osman UZUN )LİSANS TEZİ

https://www.google.com.tr/search?q=aile+nedir%2C&oq=aile+nedir%2C&aqs=chrome..69i57j0l5.2844j1j8&sourceid=chrome&ie=UTF-8

https://www.sozluklugat.com/gorsel-dil-ne-demektir/

https://www.google.com.tr/search?ei=4cwPW7jGKKTt6QSIqa-QBA&q=resim+nedir%2C&oq=resim+nedir%2C&gs_l=psy-ab.3..0i7i30k1l10.79302.80338.0.82083.5.5.0.0.0.0.199.388.0j2.2.0....0...1c.1.64.psy-ab..3.2.386....0.lIJ8U2VkGac

https://www.google.com.tr/search?ei=X80PW73DAoH36ASctZT4Dg&q=fig%C3%BCr+nedir&oq=fig%C3%BCr+nedir&gs_l=psy-ab.1.0.0j0i7i30k1l9.3807.5177.0.6557.5.5.0.0.0.0.388.1185.0j1j1j2.4.0....0...1c.1.64.psy-ab..1.4.1183...0i13k1.0.CYXn7cC4K5M

https://www.google.com.tr/search?ei=wM0PW_fnB8WSmwXSlIrYDg&q=renk+nedir&oq=renk+nedir&gs_l=psy-ab.1.0.0j0i7i30k1l9.79329.80162.0.81106.4.4.0.0.0.0.329.665.0j2j0j1.3.0....0...1c.1.64.psy-ab..1.3.661....0.ABrUDTuTzVY